DOI: 10.36719/2707-1146/03/52-56
Nərgiz Təhmasib qızı Rəhimli
AMEA Kataliz və Qeyri-Üzvi Kimya İnstitutu
Günel Arif qızı Məmmədova
AMEA Radiasiya Problemleri İnstitutu
Nəcabət Asif qızı Şükürlü
NADİR TORPAQ ELEMENTLƏRİNİN LANTANOİDLƏR QRUPUNA AİD OLAN SERİUM METALININ XÜSUSİYYƏTLƏRİ VƏ ADSORBSİYA XASSƏLƏRİNİN ÖYRƏNİLMƏSİ
(ƏDƏBİYYAT İCMALI)
Xülasə
Serium nadir torpaq elementləri arasında aşkar edilmiş ilk metaldır. Seriumun kimyəvi simvolu “Ce”, sıra nömrəsi 58, atom kütləsi 140.11, sıxlığı isə 6.77 təşkil edir. Ərimə temperaturu 799˚C, qaynama temperaturu isə 3443˚C-dir. Gümüşü, gümüşü ağ, yumşaq, süni metaldır. Saf serium bıçaqla kəsilə bilər, asanlıqla işlənə bilər. Cırtdan planet “Ceres” planetindən adını alır, qrupdakı digər lantanoidlərdən fərqli xüsusiyyətlərə malikdir. Buna görə də istifadə sahəsi də fərqli və genişdir. Yanıq dərmanlarında istifadə edilə bilən bir elementdir. Kəşf edildikdən sonra qaz lampası alışqanı kimi istifadə edilmişdir. Qaz lapması alışqanları 50% seriumdan ibarətdir. Serium, insan sağlığı üçün bioloji bir rola malik deyil. Orta miqyasda toksiki xassələr göstərir. Serium, havada 65 və 80˚C aralığında öz-özünə alışa bilir.
Serium metalının müxtəlif kompozit adsorbentləri ilə sulu həllərdən adsorbsiya xususiyyətləri öyrənilmişdir. Bu zaman pH, konsentrasiya, əlaqə müddəti və s. qiymətləndirilmişdir. Serium üçün pH 5,5– pH 6,5 aralığı optimal pH olduğu müəyyən edilmişdir. Həmçinin Ləngmur və Frendlix kimi izoterm modelləri
araşdırılmışdır. Yenidən istifadə üçün desorbsiya xüsussiyyətləri müəyyən edilmişdir.
Açar sözlər: serium metalı, adsorbsiya, adsorbsiya xassələri, torpaq elementləri, yanıq dərmanları
Nargiz Tahmasib Rahimli
ANAS Institute of Catalysis and Inorganic Chemistry
Gunel Arif Mammadova
ANAS Institute of Radiation Problems
Najabat Asif Shukurlu
Study of characteristics and adsorption properties of cerium belongs to the lanthanides
series of rare-earth elements
Abstract
Cerium was the first metal discovred among rare earth elements. The chemical symbol of the serium is "Ce." The atomic number is 58, the atomic mass is 140.11, and the density is 6.77. The melting point is 799 degrees and the boiling point is 3443 degrees. It is silvery, silvery-white, soft, artificial metal. Pure cerium can be cut with a knife and can easily be used. Cerium is named after the düarf planet "Ceres", it has different characterisatins from other lanthanoids. Therefore, the scope of use is different and broad. It is an element that can be used in burn medicines. After the discovery, the gas lamp was used as a torch. The flame burner consists of 50% cerium. Cerium has no biological role for human health. On average it shows toxic properties. Cerium turnings self-ignite in air between 65 and 80 degrees.
The adsorption properties of aqueous solutions with various composite adsorbents of cerium metal were studied. At this time ph, concentration, contact duration, etc. evaluated.The pH 5,5-pH 6,5 range for the cerium was determined to be the optimal pH. Isotherm models such as Langmur and Frendlix have also been studied. Desorption specifications are defined for reuse.
Keywords: cerium metal, adsorption, adsorption properties, earth elements, burn medicines