D.Ağayeva
Azərbaycan Dillər Universiteti

İSPAN DİLÇİLİYİNDƏ PAREMİOLOGİYANIN TƏDQİQİNƏ DAİR

Açar sözlər: folklor, atalar sözləri, məsəllər, tədqiqat tarixi, fəlsəfə
Key words: folk-lore, proverb, saying, research history, philosophy
Ключевые слова: фольклор, пословица, поговорка, история исследований философия

Əgər hər hansı xalqın ünsiyyət vasitəsi kimi istifadə etdiyi dil canlidirsa, yaşayırsa onun lüğət tərkibi, fonetik sistemi, qrammatikası daimi inkişafdadır, dialektik qanunauyğunluqla bir keyfiyyətdən başqa bir keyfiyyətə keçir. Dildə həmişə bir çox hadisələr, dəyişmələr baş verir: bəzən sözlər, qrammatik normalar köhnəlir, uzaq keçmişdə qalır, yeniləri törəyir, əmələ gəlir və geniş işləklik imkanı əldə edir. Bu mənzərəni də dəqiq müşahidə etmək cəhətdən folklorun müxtəlif janrlarının öyrənilməsi zəruriyyəti meydana çıxır.
Atalar sözləri dedikdə ilk növbədə xalq tərəfindən yaradılmış, qədim yazılı mənbələrdən və bədii ədəbiyyatdan götürülmüş müdrik fikirləri qısa formada çatdıran tutarlı ifadələr nəzərdə tutulur. Bir qayda olaraq atalar sözləri həqiqi və məcazi məna daşıyır. Adətən eyni mənəvi dəyəri ifadə edən müxtəlif cür atalar sözləri olur. Bu kəlamlarda xalqın bütün idrak təcrübəsi, onun mənəvi – etik, sosial – estetik, bədii və əxlaqi ideyaları möhürlənib. Onlar xalqın sivilizasiya boyu inkişaf tarixini özündə qoruyub saxlayır, hər bir xalqın təbiətini, onun qonşu xalqlarla münasibətini əks etdirir. Dilin tarixi inkişaf nəticəsində yaranaraq mənaca da bölünməz olan atalar sözləri bu dilin əski adət ənənələrə güzgü tutan mürəkkəb frazeoloji sistemiylə bütövləşmişdir. Ona görə də atalar sözündə bir sözü yerindən oynatmaq, ya sözlərin sırasını dəyişdirmək o ifadənin sintaksisini pozub təsir gücünü azalda bilir. (1: səh4)